Φούγκα για δύο ασύμμετρες φωνές... μια πόρτα ανοίγει

Φωτό Παναγιώτης Κούκης

Έμαθε πως είχαν προκηρυχτεί κάποιες θέσεις πανεπιστημιακών βοηθών.
Λες να ήταν η ευκαιρία της;
Χτύπησε την πόρτα του υφηγητή και ζήτησε πληροφορίες. Ο Ροδινός την κοίταξε από πάνω μέχρι κάτω. Δεν την αναγνώρισε, και γιατί άλλωστε; Δυστυχώς η προθεσμία είχε λήξει την προηγούμενη. Τζίφος. Στην πόρτα την σταμάτησε. Έκανε μεταβολή και πλησίασε ξανά το γραφείο του.

-Η Ιατρική Σχολή χρειάζεται έναν Φυσικό να υποστηρίξει την εργαστηριακή εκπαίδευση των πρωτοετών φοιτητών στη Φυσική με την δική μου εποπτεία. Η προκήρυξη θα γίνει την άλλη βδομάδα. Θα σε ενδιέφερε;

Στην Ιατρική!

Και γιατί όχι;  

Στο μυαλό της κλωθογύριζαν οι θεωρητικό-ιδεολογικές διαφωνίες που είχαμε μαζί. Εγώ ήμουν εκείνη που υποστήριζα πως υπάρχει τρομερό ενδιαφέρον στα σύνορα δύο επιστημών, πως εκεί το τοπίο είναι ανεξερεύνητο, πως οι οριακές καταστάσεις είναι πάντα ερεθιστικές, πως πάντα με κέντριζε η ιδέα της περιφέρειας. Η Αίγλη, πάλι, υπεράσπιζε την απόλυτη καθαρότητα της επιστήμης. Έλεγε πως ήταν πολύ περήφανη για τη  επιστήμη που σπούδαζε και κάθε νόθευση την έβλεπε σαν υποτίμηση. Μα άλλο οι ιδέες κι άλλο η πράξη. Τώρα είχε μπροστά της μια επαγγελματική ευκαιρία που δεν θα την άφηνε να πάει χαμένη. Αν η επιλογή αποδεικνυόταν αποτυχημένη, είχε πάντα στο τσεπάκι την ασφάλεια του διορισμού στη μέση εκπαίδευση. Δεν την πήραν δα και τα χρόνια.

-Υπάρχουν πέντε αιτήσεις, της είπε ο Ροδινός, όταν έληξε η προθεσμία της νέας προκήρυξης. Ο καθηγητής υπολογίζει τη γνώμη μου, μα εγώ δυσκολεύομαι να ξεχωρίσω κάποιον. Έχετε όλοι λίγο-πολύ τα ίδια προσόντα. Η τελική απόφαση θα είναι αποκλειστικά δική του.

Η τελική απόφαση θα είναι αποκλειστικά δική του.

Χωρίς κριτήρια.

Φαντάστηκε έναν άγνωστο να παίζει α-μπε-μπα-μπλομ με την σταδιοδρομία  της.

Α όχι, αυτό δεν μπορούσε να το αφήσει στην τύχη.

Ανέβηκε στο Γουδή.

Ένας εντελώς άγνωστος Πανεπιστημιακός χώρος που την πανικόβαλε ελαφρά.

Τι ήρθα να κάνω εδώ;

Χρειάστηκε να ρωτήσει κάμποσες φορές μέχρι να προσανατολιστεί και να φτάσει στην πόρτα του καθηγητή.

-Έχετε ραντεβού; Ρώτησε με τουπέ η γραμματέας στον προθάλαμο ρίχνοντας εξεταστικές ματιές στη μίνι φούστα που την έδειχνε μικρότερη από την ηλικία της.

Έπρεπε να ντυθώ πιο προσεκτικά, δεν είμαι πια φοιτήτρια μα δεν πρόλαβα να το χωνέψω.

-Δεν πρόκειται να τον απασχολήσω πάνω από πέντε λεπτά, είπε αποφασιστικά, πρόκειται για κάτι που επείγει. 

Απέκρυψε ότι επείγει εκείνην, όχι εκείνον.

Με το άνοιγμα της πόρτας είδε τον ηλικιωμένο καθηγητή χωμένο πίσω από στοίβες χαρτιά. Το νυσταγμένο, βαριεστημένο βλέμμα του συνάντησε το δικό της: νεανικό, ελπιδοφόρο, γεμάτο αδημονία. 

-Δεν έχω προλάβει να κάνω πολλά πράγματα στη ζωή μου. Έχω όμως πολύ όρεξη για δουλειά κι αυτή η θέση με εμπνέει να ξεκινήσω μια καριέρα ερευνητή.

Η έκφρασή του δεν άλλαξε στο παραμικρό. Δεν έδειξε καν να την έχει ακούσει, πολύ περισσότερο να συμμεριστεί την άποψή της.

-Πολύ καλά, θα το έχω υπόψη μου.

Η συνέντευξη είχε τελειώσει πριν εξαντληθούν τα πέντε λεπτά που είχε διεκδικήσει.

-Είσαι βλαμμένη. Τι περίμενες δηλαδή; Να σου ανοίξει ορθάνοιχτες τις πόρτες; Μόνο και μόνο επειδή  έχεις όρεξη για δουλειά; Σοβαρό προσόν!

-Δεν έχασα και τίποτα…

-Δεν κέρδισες τίποτα κι έχασες την αξιοπρέπειά σου παρακαλώντας…

-Δεν παρακάλεσα…

...................................................................................................................................................................

Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια, μέσα στα οποία αποκαταστάθηκε εμπιστοσύνη μεταξύ συνεργατών, μέχρι να πειστεί ο Ροδινός για  την ειλικρίνεια της. Η ιστορία που του διηγήθηκε του φάνηκε από αφελής έως κουτοπόνηρη, έμοιαζε εξωπραγματική και δεν είχε καν το προσόν της αληθοφάνειας. Του ήταν πιο εύκολο να πιστέψει ότι κάποιο βύσμα ήταν που έκανε τον καθηγητή να δηλώσει κατηγορηματικά και ασυζητητί την προτίμησή του στο πρόσωπό της. Οι καιροί πονηροί – η δικτατορία βρισκόταν στα τελευταία της μα η ρουσφετολογία καλά κρατούσε – και γι αρκετό καιρό την αντιμετώπιζε με καχυποψία, αφού δεν ήξερε ποιος  την "προστάτευε". Τη δουλειά ωστόσο την πήρε.

Το πέρασμα από την μια πλευρά του εργαστηριακού πάγκου στην απέναντι, σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, υπήρξε μια ιλιγγιώδης αναβάθμιση. Κανείς δεν μπορεί να πάρει όρκο – ούτε καν η ίδια - αν καβάλησε και κάποιο καλάμι. Το σίγουρο είναι ότι ανέπτυξε μια υπερβολική επαγγελματική ευσυνειδησία. Ο Θεός να σε φυλάει από τον φανατισμό του νεοφώτιστου. Έκρυβε την ανασφάλεια - θα είμαι επαρκής; - κάτω από τη μάσκα της αυστηρότητας ίσως και της αυταρχικότητας. Έκρυβε την ηλικία της κάτω από τη μακριά λευκή εργαστηριακή ποδιά, έκρυβε το χαμόγελό της πίσω από το προσωπείο της σοβαροφάνειας, έδειχνε απρόσιτη ακριβώς για να κρύψει ότι ένιωθε να δίνει καθημερινά εξετάσεις.

Και βέβαια έδινε καθημερινά εξετάσεις. Ένα μήνα μετά ο Ροδινός την κάλεσε στο γραφείο του.

-Οι καλοί φοιτητές έχουν να λένε για σένα, ξεκίνησε με την θετική κρίση. Είσαι όμως πολύ αυστηρή με τους αλλοδαπούς.

Αναφερόταν στους σκουρόχρωμους φοιτητές από Συρία, Αίγυπτο και άλλα κράτη της ενδοχώρας της Αφρικής. Οι περισσότεροι είχαν πρόβλημα με την γλώσσα, με την Φυσική ή και τα δύο.

-Θέλετε να τους επιτρέψω να γίνουν γιατροί χωρίς στοιχειώδεις γνώσεις Φυσικής; 

-Θέλω να ξέρεις ότι οι χώρες τους χρειάζονται γιατρούς και η χώρα μας συνάλλαγμα.

-Οι χώρες τους χρειάζονται αδαείς γιατρούς κι εμείς πουλάμε πτυχία με αντάλλαγμα τα συναλλαγματικά αποθέματα;

-Μην είσαι απόλυτη. Ακόμα κι έτσι θα είναι καλύτεροι από τον μάγο της φυλής.

-Μου ζητάτε να κάνω εργαστηριακή εκπαίδευση δύο ταχυτήτων;

-Σου ζητάω να σκεφτείς όσα κουβεντιάσαμε.

Την προβλημάτισε, αλλά δεν την έπεισε.

  

Απόλυτη και ανώριμη έπεσε στην περίπτωση της συγκεκριμένης φοιτήτριας. Πολλά χρόνια αργότερα μου  εξομολογήθηκε την ιστορία,  για να ξαλαφρώσει τη συνείδησή της, όπως είπε.

Ήταν λίγο μετά την μεταπολίτευση. 

Η κυρία, καμιά δεκαριά χρόνια μεγαλύτερή της, είχε εγγραφεί στην Ιατρική χωρίς εξετάσεις ως πτυχιούχος Νομικής. Στόχευε να γίνει ιατροδικαστής. Η φήμη έκανε γρήγορα τον γύρο του εργαστηρίου: το όνομά της  είχε πρόσφατα απασχολήσει την  επικαιρότητα. Ανήκε στην ομάδα των δικηγόρων που, με επικεφαλής τον Λυκουρέζο,  είχαν υποβάλλει μήνυση κατά των πρωταιτίων του πραξικοπήματος. Ήταν άτομο σοβαρό, την διέκρινε η ωριμότητά της ηλικίας της, ήταν ήδη πτυχιούχος και έντονα πολιτικοποιημένη.  Κάθε μία από τις ιδιότητες αυτές ξεχωριστά θα αρκούσε να την κάνει μια ιδιαίτερη περίπτωση. Πόσω μάλλον όλες μαζί. Μα η Αίγλη είχε φορέσει τις παρωπίδες της άκρατης ισονομίας και δεν ήθελε να δει παραπέρα. Δεν το θεωρούσε δίκαιο να υιοθετήσει διαφορετική στάση απέναντί της. Για κείνην ήταν μόνο φοιτήτρια Ιατρικής και ήθελε να την αντιμετωπίζει όπως όλους τους υπόλοιπους φοιτητές.

Δεν είχε αντίρρηση που οι συνάδελφοι της  την είχαν αναλάβει υπό την προστασία τους, αντί να την εξετάζουν έπιαναν ψιλή κουβεντούλα μαζί της για την πολιτική κατάσταση  και τελικά την βαθμολογούσαν προαγωγικά. Μα ήταν έξω από τις αρχές της να υιοθετήσει μια αντίστοιχη συμπεριφορά. Κι έτσι τα πράγματα γίνονταν δύσκολα και για τις δυο τους. Δεν ήταν διόλου ευτυχής διακρίνοντας τον πανικό στα μάτια της φοιτήτριας κάθε φορά που πλησίαζε στον πάγκο της. Επέμενε να την ρωτάει πράγματα που και οι δύο ήξεραν πως ήταν πέρα από τις γνωστικές της δυνατότητες. Δεν είχαν το κουράγιο να κοιτάζονται στα μάτια – ίσως αυτός είναι ο λόγος που δεν έχει συγκρατήσει τη μορφή της. Ήξερε πως η  κυρία παρακαλούσε να τελειώσει μια ώρα νωρίτερα η ανάκριση-βασανισμός-εξευτελισμός. Αισθανόταν, ωστόσο, υποχρεωμένη να της δώσει όλες τις ευκαιρίες που έδινε και στους υπόλοιπους πριν την κόψει. Μια παρωδία εκπαίδευσης που έκανε και τις δυο τους να αισθάνονται άβολα.

Η Αίγλη εκείνης της εποχής ήταν ανίκανη να μπει στην ουσία της παραβολής του Ασώτου. Πώς μπόρεσε ένας πατέρας να κάνει διακρίσεις και μάλιστα σε βάρος του σώφρονα γιου; Ανεπίτρεπτο και ανήθικο! Απορούσε πώς ο Χριστός έφτασε να προβάλει ως πρότυπο μια τόσο εξόφθαλμα άδικη συμπεριφορά. Χρειάζεται σοφία η κατανόηση της ευσπλαχνίας. Σοφία που κερδίζεται με την πείρα που δίνουν τα λάθη, μια σοφία που της έλειπε απελπιστικά. Έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να συνειδητοποιήσει την ανωριμότητά της. Μόνο όταν μεστώνεις αντιλαμβάνεσαι ότι είναι μίζερο να κρατάς μεζούρα για να απονείμεις δικαιοσύνη. Η ωριμότητα είναι εκείνη που σε κάνει ικανή να αποφασίσεις πότε και για ποιον είναι ηθικά επιτρεπτό να κάνεις εξαίρεση. Η ωριμότητα είναι εκείνη που σε διδάσκει ότι δικαιοσύνη δίχως έλεος καταντάει αδικία.

Δεν έμαθε ποτέ τι απέγινε η συγκεκριμένη φοιτήτρια.

Συνεχίζεται...