Το μυστικό της κομμένης φωτογραφίας... ναυαγός.

Προσεισμική Ζάκυνθος, πλατεία Αγίων Πάντων

Είκοσι Ιανουαρίου απόγευμα στο λιμάνι της Πάτρας μας περίμενε το μοιραίο πλοίο.  Ένα τεράστιο, ολοκαίνουργιο ντιζελόπλοιο  - επιβατηγό προπολεμικά - εξοπλισμένο πια για τις ανάγκες του πολέμου. Κάθε ένας που άκουγε το όνομά του ανέβαινε τη σκάλα, στο πάνω μέρος της οποίας ένας Ιταλός ναύτης τον εφοδίαζε μ’ ένα ογκώδες χακί σωσίβιο με την εντολή να το φοράει σ’ όλη την διάρκεια του ταξιδιού. Βλέπεις, ήταν η περίοδος που ο υποβρυχιακός πόλεμος είχε ενταθεί και το στενό του Οτράντο χαρακτηριζόταν ο τάφος του ιταλικού στόλου.

Το μυστικό της κομμένης φωτογραφίας... περιπλανώμενοι.

Προσεισμική Ζάκυνθος, άποψη της πόλης από τον κόκκινο βράχο

Εκείνη η μακριά νύχτα – 12 Δεκεμβρίου του ’42 -  δεν θα φύγει ποτέ από τη θύμησή μου, όσα χρόνια μου μέλλεται να ζήσω. Εικοσιπέντε νέοι άντρες, θύματα της αγριότητας του πολέμου, την περάσαμε άυπνοι, κλειδωμένοι στη μεγάλη αίθουσα του μεγάρου της διοίκησης. Ήταν η πρώτη  στη μακριά σειρά από νύχτες αγρύπνιας που θα ακολουθούσαν εξ αιτίας της ανασφάλειας, του φόβου ή των απελπιστικά άθλιων συνθηκών διαβίωσης. Δεν έλεγε να ξημερώσει – είμαστε βλέπεις κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο όταν οι νύχτες είναι αντικειμενικά ατέλειωτες. Πόσω μάλλον…

Το μυστικό της κομμένης φωτογραφίας... όμηρος.

Προσεισμική Ζάκυνθος, ο Άγιος Διονύσιος

Αιώνες νομίζω πως με χωρίζουν από κείνο το βροχερό πρωινό του Δεκέμβρη του ’42 ! 

Το μαντάτο με βρήκε στο σχολείο. Ο Σπύρος ήλθε τρέχοντας με το ποδήλατο να μού το προφτάσει. Με καλούσαν να παρουσιαστώ άμεσα στην Καραμπινιερία. Μια τέτοια πρόσκληση δεν ήταν καλό μαντάτο. Μα πάλι, τι μπορούσαν να μού προσάψουν; Είχα πάρει πολύ νωρίς τα μέτρα μου. Τις κυνηγετικές μας καραμπίνες – τη δική μου και του πατέρα - τις είχα κρύψει πολύ προσεχτικά πριν καν δοθεί εντολή από τους Ιταλούς να παραδώσουμε κάθε είδους όπλο που είχαμε στην κατοχή μας. Έχτισα με τούβλα  μια εσοχή του τοίχου και σοβάντισα προσεκτικά, έτσι που μάτι ανθρώπου να μην μπορεί να διακρίνει την παρέμβαση, όσο παρατηρητικό ή εξασκημένο κι αν ήταν. Τη στολή του αξιωματικού τη μοίρασα σε κομμάτια που καταχώνιασαν οι αδελφές μου στα μπαούλα με τα προικιά τους. Άψογα σιδερωμένη και διπλωμένη, να μην πιάνει πολύ χώρο, παραχώθηκε ανάμεσα σε χοντρές κουβέρτες και κολλαρισμένα τραπεζομάντηλα, παρέα με βαριά υφαντά και βαμβακερά μεσοφόρια. 

Το μυστικό της κομμένης φωτογραφίας... η Κλάρα

Προσεισμική Ζάκυνθος, πλατεία Αγίου Μάρκου

ΚΕΦΆΛΑΙΟ ΔΕΎΤΕΡΟ

Ξύπνησα με την ανείπωτη εκείνη αίσθηση, ανθρώπου που έχει απολαύσει έναν χορταστικό ύπνο. Έναν ύπνο χωρίς διακοπές, χωρίς όνειρα, έναν ύπνο που συνορεύει με τον θάνατο, χωρίς όμως την εφιαλτική αιωνιότητα εκείνου. Τα μέλη, βαριά, αρνούνταν να συμμετάσχουν στην διαδικασία εγρήγορσης και εξακολουθούσαν να μένουν ακίνητα, αποχαυνωμένα. Οι αισθήσεις αφυπνίζονταν αργά και διαδοχικά. Άκουσα γνώριμους ήχους από την πλατεία με τους φοίνικες. Τα σπουργίτια είχαν κι όλας πιάσει μεροκάματο και χαλούσαν τον κόσμο με τα τιτιβίσματά τους. Μισάνοιξα τα μάτια – το πρωινό φως έμπαινε απαλό από τις γρίλιες, μα ο ήλιος δεν είχε ανατείλει ακόμα. Αισθάνθηκα στο στήθος μου το πολύτιμο βάρος του χεριού της. Το μετατόπισα απαλά, να απαλλαγώ από το τρυφερό αγκάλιασμα που είχε κρατήσει όλη τη νύχτα. Αναστέναξε και γύρισε από το άλλο πλευρό. Τεντώθηκα προσεκτικά - δεν ήθελα να ταράξω τον ήρεμο ύπνο της. Το μυαλό μου ξύπνησε τελευταίο και – σαν να μην είχε μεσολαβήσει μια ολόκληρη νύχτα – με οδήγησε στην λέξη με την οποία είχα αποκοιμηθεί: «ειρήνη».

Το μυστικό της κομμένης φωτογραφίας... το αντάμωμα.

Προσεισμική Ζάκυνθος, το θέατρο στην πλατεία Σολωμού

Η γυναίκα τον περίμενε στο λιμάνι μαζί με το παιδί.

Οι δυο τους έμοιαζαν σαν καρτ-ποστάλ ενός αλλοτινού καιρού

Το καράβι έδενε σχοινιά, όταν τον είδε. Σήκωσε το χέρι σε μια κίνηση χαιρετισμού που ξεκίνησε παρορμητική αλλά ολοκληρώθηκε συγκρατημένη – οπωσδήποτε χαριτωμένη. Εκείνος  κατέβηκε τη σκάλα, πάτησε τη στεριά και προχώρησε προς το μέρος τους. Ακούμπησε το στρατιωτικό του σάκο στο έδαφος, την αγκάλιασε και τη φίλησε στο μέτωπο. H μικρή κοινωνία  θα κουτσομπόλευε μια πιο θερμή περίπτυξη σε δημόσιο χώρο.

-Καλώς ήλθες.

-Καλώς σας βρήκα.

Έσκυψε να φιλήσει το παιδί. Εκείνο φοβήθηκε και κρύφτηκε πίσω από το φουστάνι της. Ο άντρας δεν φορούσε περικεφαλαία, είχε όμως επάνω του τη μυρωδιά του πολέμου. Και τα τρίχρονα αγόρια από την εποχή του Ομήρου απεχθάνονται αυτή τη μυρωδιά. Τώρα, το πώς μόλις πατήσουν τα πέντε  σαγηνεύονται από το παιχνίδι του πολέμου – μια γοητεία από την οποία δεν αποδεσμεύονται σ’ όλη τους τη ζωή – αυτό είναι από τα ανεξιχνίαστα.

Το μυστικό της κομμένης φωτογραφίας... οι πρωταγωνιστές.

Προσεισμική Ζάκυνθος, το λιμάνι

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Οι άνθρωποι έχουν πάντα μυστικά,

κάποτε και αυχενικά.

Ο νέος άντρας, με το διακριτικό αστέρι του ανθυπολοχαγού στη στολή, έφτασε στο νησί με το καράβι της γραμμής λίγο πριν σουρουπώσει. 

Επέστρεφε από το μέτωπο του εμφυλίου. 

Ήταν Μάρτης του ’50.

Είχαν περάσει κάτι λιγότερο από δύο χρόνια από την ημέρα που έφευγε, με το ίδιο καράβι, σφίγγοντας στο χέρι  την ειδοποίηση κατάταξης . Το Ελληνικό κράτος τον καλούσε από την εφεδρεία να στελεχώσει τις τάξεις του επίσημου στρατού. Έκαστος εφ’ ώ ετάχθη. Η τύχη τα ’φερε να είναι από εκείνους που υλοποίησαν το σχέδιο «Πυρσός» με το οποίο εκπορθήθηκαν  τα οχυρά του Γράμμου  δίνοντας έτσι τέλος στον πόλεμο. Και την άλλη μέρα, 30 Αυγούστου του ’49, ήταν ανάμεσα στους παρατεταγμένους αξιωματικούς και στρατιώτες που παρουσίασαν όπλα ενώπιον του βασιλιά Παύλου και του αμερικανού στρατηγού  Βαν Φλιτ που επιθεώρησαν – ως νικητές - το στράτευμα.

Σκίτσο

Δωμάτιο Μέι Γουέστ
Μουσείο Νταλί, Φιγκέρες

Το ξεχώρισε αμέσως κι ας ήταν καταχωνιασμένο ανάμεσα σε ένα πλήθος από ετερόκλητα, σκονισμένα αντικείμενα στοιβαγμένα άτακτα μέσα σε μια υπόγεια αποθήκη: ένα ηλιακό ρολόι δίπλα σε κεφαλή νεανία - αντίγραφο αρχαιοελληνικού αγάλματος - ένα πολύχρωμο πουφ και πάνω του  μια προσωπογραφία του Γαλιλαίου, μια αφίσα με το μελαχρινό πρόσωπο μιας ιθαγενούς της Πολυνησίας από πίνακα του Γκωγκέν κοντά στο χαρακτικό με την εικόνα του Παυσανία, μια ταριχευμένη αλεπού στη βάση ενός επιτύμβιου ανάγλυφου από τον Κεραμεικό, η διαφημιστική αφίσα ενός ατμόπλοιου των αρχών του 19ου αιώνα πάνω από ένα πορτραίτο του Στραβίνσκι…